Het belanghebbende-vraagstuk: wanneer is een onderneming belanghebbende? 🤔

Eén van de belangrijkste, maar ook lastigste begrippen uit het bestuursrecht is het belanghebbende-begrip. Belanghebbenden mogen in bezwaar en beroep tegen besluiten van bestuursorganen waar zij (negatieve) gevolgen van zullen ondervinden. Maar wie of wat is nu een belanghebbende?  Artikel 1:2 lid 1 van de Awb noemt een belanghebbende degene wiens belang rechtstreeks bij een besluit is betrokken. Belanghebbenden kunnen zowel burgers als bedrijven zijn. Bij burgers kunt u bijvoorbeeld denken aan de eigenaar van het naastgelegen perceel die het niet eens is met de schuur die mag worden gebouwd op uw perceel en bij bedrijven kunt u denken aan ondernemers met een gelijksoortige bedrijfsvoering, die niet willen dat hun concurrent zich in dezelfde straat vestigt.

In de praktijk blijkt dat vaak onduidelijk is wie belanghebbende is bij een besluit, en daarom in bezwaar en beroep mag gaan. In deze blog focussen wij ons op de vraag wanneer een ondernemer belanghebbende is bij een besluit.  Dit vraagstuk werd besproken in de uitspraak van de Afdeling van 9 oktober 2024. In deze zaak kwam een grote groep ondernemers op tegen het besluit van het college, waarbij aan een projectontwikkelaar een omgevingsvergunning werd verleend voor het uitbreiden van het winkelcentrum met een supermarkt en het renoveren van de appartement boven die supermarkt. In totaal zijn 15 ondernemers opgekomen tegen dit besluit, mede omdat zij vreesden voor parkeeroverlast.

De projectontwikkelaar stelt dat 11 van deze ondernemers geen belanghebbenden zijn, omdat zij geen rechtstreeks belang hebben bij het besluit tot het verlenen van de omgevingsvergunning. Meer specifiek meent de projectontwikkelaar dat een deel van deze 11 ondernemers geen belanghebbenden zijn, omdat zij geen concurrentie zullen ondervinden van de nieuwe supermarkt.

De Afdeling oordeelt dat deze ondernemers wel degelijk belanghebbenden zijn. Een onderneming heeft een concurrentiebelang als zij bedrijfsactiviteiten uitvoert in hetzelfde verzorgingsgebied en marktsegment als haar concurrent. Als het concurrentiebelang rechtstreeks is betrokken bij het bestreden besluit, is de ondernemer dus belanghebbende. Dat betekent dus, dat als het bestreden besluit ziet op het concurrentiebelang, bijvoorbeeld omdat een supermarkt wordt gevestigd in dezelfde straat als een andere supermarkt of kaas- en notenwinkel, dat die andere supermarkt en kaas- en notenwinkel belanghebbenden zijn bij dat bestreden besluit.

De ondernemers in deze kwestie zijn in hetzelfde verzorgingsgebied en marktsegment werkzaam, omdat het grootste deel van het assortiment van de ondernemers vergelijkbaar is met die van de supermarkt. Uit vaste rechtspraak van de Afdeling blijkt dat als ondernemers in hetzelfde marktsegment en verzorgingsgebied zijn gevestigd als de voorziene activiteit, ervan uitgegaan kan worden dat die ondernemers hiervan de feitelijke gevolgen, zoals omzetverlies, kunnen ondervinden.  Dit is alleen anders, als op voorhand kan worden uitgesloten dat feitelijke gevolgen aanwezig zijn. Daar is volgens de Afdeling in deze zaak geen sprake van.

Wanneer een ondernemer kan worden aangewezen als belanghebbende bij een besluit van een bestuursorgaan, is dus afhankelijk van het feit of die ondernemer in hetzelfde marktsegment en verzorgingsgebied werkzaam is, als de voorziene activiteit. Bent u ondernemer en bent u het niet eens met de komst van een concurrent in de directe omgeving van uw bedrijf, en vraagt u zich af of u hiertegen in bezwaar en/of beroep kunt gaan? Neem dan contact op met Gerard van der Wende of met Fleur Huisman.