De nieuwe Omgevingswet zal nu echt in werking treden per 1 januari 2023. Wat kan er voor u als onderneming of burger veranderen in de praktijk?
Er zijn verschillende veranderingen ten opzichte van het huidige omgevingsrecht. De komende tijd zullen wij een aantal van deze veranderingen in korte bijdrages op LinkedIn aan u uitleggen. Vandaag beginnen we met het onderwerp ‘participatie’.

Participatie

Onder het huidige omgevingsrecht zijn overheden niet verplicht om belanghebbenden actief te betrekken bij het voorbereiden van de aanvraag en de besluitvorming. Ook initiatiefnemers (bijv. aannemers, ondernemers en omwonenden) zijn nu niet verplicht om belanghebbende te betrekken bij de aanvraag van een omgevingsvergunning. Dit kan ertoe leiden dat een omgevingsvergunning kan worden verleend voor bijvoorbeeld het bouwen van een appartementencomplex, zonder dat belanghebbenden op voorhand worden betrokken bij de besluitvorming. Als bijvoorbeeld een grote groep omwonenden grote bezwaren heeft tegen de komst van het appartementencomplex dan kunnen zij, mits zij belanghebbenden zijn, bezwaar en eventueel beroep instellen. Dit leidt meestal tot (onnodige) vertragingen.

In de nieuwe Omgevingswet wordt getracht deze vertragingen op te lossen of te verminderen. Door middel van de kennisgevingsplicht en de motiveringsplicht worden overheden verplicht om participatie in te richten. Overheden moeten bij een groot deel van de plannen, zoals het omgevingsplan, aan kunnen tonen wie zij bij de besluitvorming hebben betrokken, tot welke uitkomsten dit heeft geleid en hoe deze uitkomsten zijn gebruikt bij het opstellen van het plan.

Voor initiatiefnemers wordt participatie een ‘aanvraagvereiste’; er moet bij de aanvraag van de omgevingsvergunning kunnen worden aangetoond of, en indien ja, hoe overleg heeft plaatsgevonden met belanghebbenden. Daarbij moet worden beschreven wat met het resultaat van het overleg is gedaan. De initiatiefnemer is daarbij wel vrij om deze verplichting in te vullen. Dit kan dus ook betekenen dat de initiatiefnemer aangeeft waarom er juist geen participatie is uitgevoerd.

Hoe kom je nu te weten wie de belanghebbenden zijn en hoe kun je deze bereiken? De verantwoordelijkheid voor de participatie wordt geheel bij de initiatiefnemer gelegd. Gemeentes kunnen aangeven wat zij een goed participatieproces vinden, maar mogen geen aanvragen afwijzen op grond van het participatie-criterium. Let er wel op dat in sommige specifieke gevallen de gemeenteraad kan besluiten dat participatie van en overleg met derden wél verplicht is voor de aanvraag van een omgevingsvergunning voor een buitenplanse omgevingsplanactiviteit.