Nieuws

Met ingang van 10 januari 2015 is de nieuwe Brussel I verordening (ook wel EEX-verordening genoemd) van toepassing. De Brussel I verordening bevat Europese regels voor het bepalen van de bevoegde rechter en de regels voor erkenning en tenuitvoerlegging van vonnissen. De “oude” Brussel I verordening dateert alweer van maart 2002. Knelpunten die in de praktijk zijn geconstateerd hebben geleid tot wijzigingen zodat het vrije verkeer van rechterlijke beslissingen in de EU en de toegang tot de rechter worden vergemakkelijkt.

Belangrijkste wijzigingen: 

1. Litispendentie, paal en perk aan “Italiaanse torpedo”Litispendentie is aan de orde wanneer dezelfde partijen over hetzelfde geschil bij gerechten in verschillende lidstaten een procedure starten. In dat geval dient het gerecht waar de procedure het laatst is aangebracht de procedure aan te houden totdat de bevoegdheid van het eerste gerecht vaststaat. In de praktijk werd deze regel misbruikt om een – in gevallen een erg lange – vertraging te creëren. Italië werd veelal aangezocht door de partijen die de vertraging wilden bewerkstelligen omdat Italië bekend staat om een langdurige procesgang wegens achterstanden bij de rechtbanken. Om die reden werd deze procestactiek ook wel een “Italiaanse torpedo” genoemd. Onder de nieuwe Verordening wordt daar op ingespeeld in de gevallen dat er een forumkeuzebeding is overeengekomen tussen partijen. In een forumkeuzebeding (gewoonlijk in de overeenkomst of in de algemene voorwaarden verwerkt) is opgenomen welke rechtbank bevoegd is kennis te nemen in geval van een geschil. Indien partijen een forumkeuze zijn overeengekomen heeft niet langer de eerst aangezochte rechter voorrang maar de gekozen rechter. De nieuwe Verordening voorkomt dus in gevallen waarin een forumkeuzebeding is overeengekomen dat er gebruik kan worden gemaakt van de “Italiaanse torpedo”.

2. Toepassingsgebied verruimdDe oude Verordening was uitsluitend van toepassing als de verwerende partij woonplaats heeft in een lidstaat. Onder de nieuwe Verordening bestaat de mogelijkheid dat rechters zich bevoegd verklaren in gevallen waarbij de verweerder niet woonachtig is in een EU-lidstaat. Zo kan nu een werknemer die woonachtig is in een EU-lidstaat zijn werkgever dagvaarden voor de rechtbanken binnen de EU-lidstaat waarin of van waaruit hij gewoonlijk zijn werkzaamheden uitvoert, ook al heeft de werkgever geen zetel in de EU. Ook consumenten zijn beter beschermd. Een consument die woonachtig is in een EU-lidstaat kan een wederpartij dagvaarden voor de rechtbank van zijn woonplaats, ook al is de wederpartij niet woonachtig of gevestigd in de EU. Onder de nieuwe Verordening wordt ook een forumkeuzebeding erkend waarbij een rechtbank is aangewezen in een EU-lidstaat terwijl de partijen die het overeen zijn gekomen geen woonplaats in de EU hebben.

3. Afschaffing exequatur procedureOnder de oude Verordening moesten partijen die een gerechtelijke beschikking hadden verkregen en deze in een andere lidstaat ten uitvoer wilden leggen eerst een exequatur halen. Een exequatur is een verlof van de rechtbank van de lidstaat waar het vonnis ten uitvoer moet worden gelegd. Het verkrijgen van een exequatur ging uiteraard gemoeid met tijd en kosten. Onder de nieuwe Verordening is een exequatur niet meer nodig. Een beslissing kan in een andere EU lidstaat uitgevoerd worden indien voorafgegaan door betekening van de uitspraak met daarbij een certificaat van de rechtbank van oorsprong.

ConclusieAl met al zijn de wijzigingen een helder signaal dat de EU nog steeds streeft naar en werkt aan uniformiteit en duidelijkheid op het gebied van het aanzoeken van rechters en het ten uitvoerleggen van beslissingen van rechters uit andere lidstaten. De afschaffing van de exequatur procedure en de voorrangspositie van het forumkeuzebeding zullen daarbij in het bijzonder de wijzigingen zijn waar de grensoverschrijdende rechtspraktijk baat bij heeft.

Voor meer informatie over dit onderwerp kunt u terecht bij Bas van der Eijk